Wydanie bonów towarowych nie podlega VAT

Wątpliwości podatników budzi kwestia opodatkowania podatkiem VAT wydania bonów towarowych (np. pracownikom, klientom, czy kontrahentom). Jednak zdaniem organów podatkowych czynność ta nie wywołuje skutków w VAT. Takiego wydania nie należy dokumentować fakturą VAT, lecz notą obciążeniową. Bony trzeba traktować, jak formę odpłatności za towar lub usługę.

Jesteśmy przedsiębiorstwem prowadzącym sprzedaż hurtową towarów przemysłowych. Kupujemy od Sodexo bony (otrzymujemy notę księgową) i jako hurtownia przekazujemy je dalej sklepom, które następnie sprzedają nasz towar. Część bonów zostaje przekazana pracownikom za osiągnięcie określonego poziomu sprzedaży, a część jest rozdawana klientom kupującym nasze towary. Czytaliśmy kilka interpretacji dotyczących tego typu bonów premiowych i doszliśmy do wniosku, że bony te nie są ani towarem, ani usługą, tylko typem znaku legitymacyjnego, więc nie powinny podlegać opodatkowaniu. Czy w związku z tym należy przyjąć, że nie powinniśmy odprowadzać należnego VAT w momencie wydania kuponów?

RADA

Tak, w momencie wydania bonów nie powinni Państwo odprowadzać należnego VAT. Samo wydanie bonów przez:

• emitenta hurtowni,
• przez hurtownię sklepom lub zatrudnionym pracownikom,
• przez sklepy klientom

nie stanowi odpłatnej dostawy towarów ani odpłatnego świadczenia usług. Szczegóły w uzasadnieniu.

UZASADNIENIE

Przedstawiony przez Państwa pogląd co do charakteru prawnego bonów potwierdza m.in. Internetowy słownik języka polskiego (http://sjp.pwn.pl), który definiuje bon jako ?dowód uprawniający do otrzymania w oznaczonym terminie pewnych towarów, sumy pieniędzy lub usług?, a więc de facto jako znak legitymacyjny. Według prawa cywilnego znak legitymacyjny to dokument stanowiący dowód przysługiwania określonej osobie określonego uprawnienia, przede wszystkim do odbioru świadczenia spełnianego przez przedsiębiorcę. W przypadku bonów Sodexo nie jest to jedynie uprawnienie do ściśle określonego, tylko jednego rodzaju świadczenia, lecz uprawnienie do zakupu różnych towarów.

Bony towarowe stanowią rodzaj środka płatniczego, co znajduje potwierdzenie m.in. w definicjach słownikowych. Według Współczesnego słownika języka polskiego wydawnictwa Langenscheidt (Warszawa 2007) przez to pojęcie należy rozumieć: (…) dokument mający określoną wartość pieniężną, uprawniający do nabycia wskazanego towaru lub korzystania z usługi. Skoro więc bon jest jedynie formą zapłaty, nie może zostać uznany za towar w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy o VAT.

Wydanie bonów przez emitenta

W praktyce pojawił się pogląd, że emisja bonu przez emitenta, w zamian za określoną kwotę, jest świadczeniem usług opodatkowanym VAT. To stanowisko zostało jednak uznane za nieprawidłowe przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości w wyroku w sprawie C-288/94 Argos Distributors Ltd. Z art. 24 dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej i stanowiącego jego odpowiednik art. 8 ust. 1 ustawy o VAT wynika bowiem, że przez pojęcie świadczenia usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów. Bon jest jedynie potwierdzeniem uprawnienia do skorzystania z pewnego świadczenia w przyszłości. W konsekwencji samo przekazanie bonu będącego jedynie dokumentem umożliwiającym realizację uprawnienia w przyszłości nie może być traktowane jako świadczenie.

Podobnie wypowiedział się Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, stwierdzając:

Bony lub karty same w sobie nie zaspokajają żadnych potrzeb. Nie stanowią więc autonomicznego świadczenia, a świadczenie jest elementem konstytutywnym usługi. Fakt pobierania za wydanie kuponu wynagrodzenia nie ma znaczenia. Wynagrodzenie to jest należne podmiotowi, który faktycznie świadczy usługę (interpretacja indywidualna z 28 września 2012 r., nr IPPP1/443-660/12-2/MP).

Wydanie hurtowni bonu przez emitenta w zamian za kwotę pieniężną nie jest zatem transakcją podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług powstanie dopiero w związku z realizacją bonu. Dokumentowanie fakturą wydania bonu, a więc czynności niepodlegającej opodatkowaniu, jest zatem bezprzedmiotowe. Z treści art. 106 ustawy o VAT wynika bowiem, że fakturą dokumentuje się tylko czynności podlegające opodatkowaniu VAT (art. 106 ust. 1). W tej sytuacji przekazanie bonu należy udokumentować notą obciążeniową (księgową).

UWAGA!

Wydanie bonu przez emitenta nie wywołuje skutków w VAT, dlatego czynności tej nie należy dokumentować fakturą VAT, lecz notą obciążeniową.

Przekazanie bonów przez hurtownię sklepom i pracownikom

Czynności opodatkowanej nie stanowi również przekazanie bonów przez hurtownię sklepom, gdyż nie jest związane z konkretną transakcją. Innymi słowy, przekazanie przez hurtownię tych bonów innym punktom handlowym również nie wiąże się z konkretną dostawą lub świadczeniem usług. Dlatego w ogóle nie podlega opodatkowaniu na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług. W analogiczny sposób należy potraktować przekazanie bonów pracownikom za szczególne osiągnięcia w pracy. Bony zastępują w tym przypadku środki pieniężne przyznawane w ramach nagrody za uzyskanie wymaganego przez pracodawcę wskaźnika sprzedaży.

W podobny sposób wypowiedział się Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu. Stwierdził on, że dla uznania, iż dostawa towaru lub świadczenie usługi podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bezwzględnym warunkiem jest ?odpłatność? za daną czynność. Odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek między dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem będącym świadczeniem wzajemnym. Dostawę towarów lub świadczenie usług musi łączyć z odbiorcą stosunek prawny, z którego wynika obowiązek dostawy towarów lub świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia (świadczenia wzajemnego) za dokonanie tych czynności (interpretacja indywidualna z 17 lutego 2012 r., nr ILPP2/443-1559/11-4/AD).

Reasumując, bon spełnia przesłanki umożliwiające uznanie go za formę odpłatności (ekwiwalentu) za towar lub usługę. Zapewnia możliwość uregulowania ceny wyrażonej w pieniądzu za dostawę towarów lub świadczenie usług. Tym samym należy uznać, że bon jest przekazywany sprzedawcy lub usługodawcy zamiast pieniędzy, za które nabywa się określone świadczenie. W rezultacie pełni tę samą funkcję co środki pieniężne, gdyż stanowi zapłatę za otrzymany towar lub wykonaną usługę.

Zdaniem ETS, gdy w zamian za otrzymany bon przekazywany jest towar, podstawa opodatkowania powinna być wówczas równa rzeczywistemu ekwiwalentowi pieniężnemu otrzymywanemu przez sprzedawcę (wyrok ETS w sprawie C-288/94 Argos Distributors Ltd.).

Przykład

Przedsiębiorstwo w ramach prowadzonej działalności gospodarczej dokonuje sprzedaży detalicznej artykułów spożywczych i przemysłowych w sieci hipermarketów i supermarketów na terenie całego kraju. W celu zachęty klientów do dokonywania zakupów w sklepach przedsiębiorstwa są emitowane bony z jego logo, w tym bony towarowe lub bony o nazwie ?czek prezentowy? o określonej wartości nominalnej. Część bonów towarowych i czeków prezentowych przedsiębiorstwo przekazuje klientom nieodpłatnie w ramach organizowanych akcji promocyjnych. Pozostała część bonów i czeków jest sprzedawana firmom, które następnie wydają je swoim pracownikom w ramach nagród czy upominków świątecznych.
Wydanie bonów nie podlega VAT. Osoba posiadająca bon ma możliwość jego zrealizowania jako formy zapłaty za towary kupione w sieci sklepów spółki. Przekazanie bonu przez klienta jest traktowane jako dokonanie przez niego płatności równej wartości nominalnej określonej na bonie. Opodatkowaniu podlega przekazanie towarów w zamian za bon.

Jakie zmiany przewiduje KE w opodatkowaniu bonów

Na zakończenie warto dodać, że problematyka opodatkowania bonów podatkiem od wartości dodanej jest w krajach Unii Europejskiej traktowana niejednolicie. W związku z tym 10 maja 2012 r. Komisja Europejska przedstawiła propozycję zmian w dyrektywie 2006/112/WE. Mają ujednolicić praktyki stosowane przez poszczególne państwa członkowskie w zakresie opodatkowania tzw. voucherów.

Komisja zamierza w odrębny sposób potraktować:

• bony pojedynczego przeznaczenia (single-purpose voucher, tzw. bony typu SPV), które uprawniają do uzyskania konkretnego świadczenia (ściśle określonego towaru lub usługi),
• oraz bony różnego przeznaczenia (multi-purpose voucher, tzw. bony typu MPV), które pozwalają na uzyskanie jednego lub kilku świadczeń spośród większej liczby potencjalnych, możliwych do zrealizowania świadczeń. Takie rozróżnienie będzie miało wpływ na moment powstania obowiązku podatkowego w VAT.

Zgodnie z założeniami przyjętymi przez Komisję Europejską obowiązek podatkowy dla single-purpose voucher będzie powstawać w momencie otrzymania zapłaty za voucher. Natomiast w przypadku multi-purpose vouchers obowiązek podatkowy w VAT powstanie dopiero w momencie ich realizacji (nabycia towaru lub usługi). Wprowadzenie tych zmian przewiduje się na 2015 r.

PODSTAWA PRAWNA:

? art. 5, 7 i 8 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – j.t. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054; ost.zm. Dz.U. z 2013 r. poz. 35

Beata Rogalska

prawnik, ekspert w zakresie VAT, doktorantka na Wydziale Prawa i Administracji UW

Opracowanie: https://ksiegowosc.infor.pl/raport-dnia/140579,3,Wydanie-bonow-towarowych-nie-podlega-VAT.html